De EU piept en kraakt. Maar kan zij ook breken?
„De handelsbelangen zijn te groot om helemaal terug naar af te gaan”, zegt Rem Korteweg van het in Londen gevestigde CER. ...„Stel: Schengen stort in. Wat zijn de gevolgen voor de interne markt? Je krijgt verwijten over en weer, de sneeuwbal wordt een lawine. ‘Niemand wilde dat het gebeurde, het was ook absurd, maar het gebeurde toch’ – de geschiedenis staat er bol van.” Dat de interne markt in ieder geval deels behouden blijft, zoals Korteweg verwacht, staat voor Emmanouilidis niet vast. „Als er eenmaal zo veel wantrouwen is, kan alles kapot.”
1. Britten stappen uit EU
De Britten stappen op en de EU, die alleen maar uitbreiding gewend is, krimpt voor het eerst sinds de oprichting.
Volgens Rem Korteweg zouden andere landen in de verleiding komen hetzelfde te doen. „De EU gold altijd als het ‘toekomstland’, maar dat is dan niet meer zo.” Een Brexit zou de EU verzwakken, helemaal als het Verenigd Koninkrijk een losse alliantie met (sommige) EU-landen smeedt en een sterk eigen profiel ontwikkelt op het het wereldtoneel. Het zou ook koren op de molen zijn van eurosceptici als Marine Le Pen en Geert Wilders. Het kan dus wél, uit de EU stappen! Volgens historicus Arend Jan Boekestijn is een Brits vertrek „code rood voor de Nederlandse elite”. De Britten zitten politiek vaak op de lijn van Nederland en samen bieden ze tegenwicht aan landen waar meer aan staatsbemoeienis wordt gehecht, zoals Frankrijk. Maar Schout denkt dat de schade wel mee zou vallen, omdat de Britten belangrijke hervormingen die de eurozone moeten verstevigen, en die in het Nederlandse belang zijn, nu in de weg zitten. Geert Mak denkt dat een Brexit erger voor de Britten zelf zou zijn. „Ze blijven net als de Noren en Zwitsers via allerlei verdragen aan de Unie vastgeklonken, maar dan zonder nog wat te zeggen te hebben. De Britten hopen dat ze een brug kunnen vormen tussen de Verenigde Staten en de EU, maar dat is een illusie. De VS hebben geen interesse meer in Europa, ze kijken naar het Oosten en hopen dat Europa een beetje stabiel blijft.”